Zamana Yolculuk Mümkün Mü?

[ZaLiM_-_99]

Bilim kurgu tutkunlarinin degismez rüyasi olan zaman yolculugu, günümüzde önemli arastirmalara neden oluyor. Bilimciler ve düsünürler, H. G. Wells'in öngördügü bir tür zaman makinesinin yapilabilecegini varsayiyorlar, zaman içinde yolculuk fikri gelistirilirken yeni yaklasimlar da ortaya çikiyor, zamanda yolculugun, uzayda yolculuk anlamina gelmedigi aksine
"kendi içinde yolculuk" olarak düsünülmesi gerektigi yani zaman içinde ileriye ve geriye yolculuk yapilabilecegi iddia ediliyor. Bütün bu varsayimlara karsi çikanlar da var; bes dakikalik bir süre içinde yüz yillik bir zaman dilimi asilsa dahi yine ayni yerde kalinacagi söyleniyor. Einstein'in Görecelik Kurami gelistirildikçe, zaman yolcusunun uzaydaki göreceli hareketi de zamanla esit olacagindan, zaman yolculugunun yeni olasiliklara izin vermeyecegi belirtiliyor.



Gödel'in Evreni
1949 yilinda Kurt Gödel, Einstein'in alan denklemlerini kullanarak, bir evren modeli tasarladi. Tasarim Einstein'inkine benziyordu ama Gödel'in yaklasiminda kozmolojik sabitlere negatif bir deger veriliyor (Einstein formüllerine göre evrenin genislemesi durmustu) ve kozmik bir
zamanin tanimlanmasi imkansizlasiyordu. Çünkü yerel zaman gözlemcileri ile maddenin hareketi bir dünya zamani içinde uyumsuzlasiyordu. Modelin en inanilmaz yönü, varolus kapaniyor, zamansal dügümler bir roketin gökte çizdigi yay gibi ancak yeterli egimi çizdikten sonra, gözlemci geçmis veya gelecekteki bir konuma gidip gelebilme imkanim bulabiliyordu. Her ne olursa olsun, dünyadaki herhangi bir konumda deneysel olarak varsayilan dönülebilir geçici bir dönem varoluyor ve eger P ve O gibi iki hayali noktayi varsayarsak, P, O'dan önce geliyor ama daha sonra zaman çizgisi P ile O'yu birlestiriyor ve bu kez O, P'den önce geliyordu. ?ste bu dönülebilir zaman çizgisi Wells'in rüyasi olan zaman çizgisiyle is degerdedir. Gödel'in evreni aslinda yeterince tanimlanmis degildi ve sonuç olarak da zaman yolculugunun imkansiz oldugu sonucuna variyordu. Kisacasi, Gödel'in evreni imajinatifti, fiziksel olasiliklara dayanmiyordu.

Zaman yolcusu ne yapacagini çok iyi bilmelidir
G. J. Whitrow'a göre ise, kozmik rota yani dizinsel zaman akimi kurami yerine kozmik zaman olayi düsünülmelidir. Radyasyonun temelinde bulunan mikrodalgalar kalicidirlar ve çogulun tipatip örnegine sahiptirler yani bütünün aynisidirlar. Whitrow söyle diyor; "Sonuç olarak, biz evrenin bastan beri homojen bir varolus oldugu düsüncesindeyiz. Bu da kozmik zamanin varoldugunun güçlü bir kanitidir." Bu yaklasim Gödel'in modeli ile uyumsuzdur. Zaman yolculuguna izin verir ama yolculugun fiziksel olarak yapilabilecegi imkansiz görünür. Her seye ragmen zaman yolculugunun imkansiz oldugu düsüncesinin duygusal bir yaklasim oldugu düsünülmektedir çünkü düsüncenin temelinde dogaya karsi gelmek vardir. Gödel rahatsizdi zira birisinin geçmise yolculuk yaparak, kendi gençligi ile karsilacagina inaniyor ve; "Düsünün ki, bu insanin anilarinda bu durumu yasadigi bulunmuyor." diyordu. Bu bakis açisi, kaderciligin neden-sonuç iliskisi inancina aykiridir, bir anlamda yeni bir kaderin olusacagi var sayilabilir yani kisinin yapacagi olacak olandir. Bu nedenle, Gödel'in endiselendigi gibi kisinin ne oldugunu hatirlamamasi önemli degildir ama bu noktada dikkat edilmelidir ki. zaman yolculugu varsayimina engel olan sey, kisinin kendisidir çünkü kendi kendisinden korkacaktir. Öyleyse zaman yolculugunda geçerli kural ne yapacaginizi bilmenizdir.






Bir sinema izleyicisi gibi olabilecek miyiz?
Eger Abraham Lincoln öldürüldügünde siz zaman içinde geriye dönüp, dondurma yiyorsaniz, gelecek Lincoln öldürüldügünde siz dondurma yediniz seklinde olusacaktir. Burada Lincoln'un ölümü ile sizin dondurma yemeniz arasinda dogrudan bir iliski yoktur. Çünkü dondurma yemeniz veya yememeniz Lincoln'un ölümünü etkilemez. Sonuç olarak bilimle felsefenin karsitligi, felsefe ile dinin karsitligini benzer ve ikilemler arasinda destekleyici etkenler vardir. Bu yüzden dinsel kadercilik tartismasi sonuçta zaman yolculugunun takyonlar yapilip, yapilmayacagi sonucunu olusturur. Geçmisteki olaylar, mantikli olmayabilirler, öngörülmemis bir olay yaklasimi ile de degerlendirilemezler çünkü yapilmamis eylem ancak olasiliktir. Veya geçmisteki olaylari degistiremeyiz yaklasimina girmemiz gerekir. Zaman yolculugunu yapabilirsiniz ama müdahale etmeniz yasaklanabilir. Sessiz kalmaniz gerekecektir. Zaman yolculugu hakkinda endiselerin azalmasi için belki de gerekli olan sey, ilahi bir bilgi ya da mantik ötesi bir bilgi kaynaginin konuyla iliskisi oldugunu varsaymaktir. Bu da bizi Tanri inancina götürür veya Tanri'nin neyi bildigi düsüncesine...


Geri döndügünüzde kendinizi bulamayacaksiniz ama giden kimdi?
Zaman yolculugunun önemli olup olmadigi çok dikkat edilmesi veya tartisilmasi gereken bir olaydir. Eger bu teknolojiye ulasilmis olunsa dahi, o noktada durmak gerekebilir. Geçmisi ögrenmek, çok ama çok pahaliya malolabilir zira içinde bulundugunuz ani kaybetmeniz olasiligi çok yüksektir. Örnegin inandiginiz bir inancin çok farkli bir sey oldugunu hatta olmadigini ögrenmek çok büyük yikimlara neden olabilir. Tarihi olaylarin zaman içersinde ne derece degismis olduklarini ya da degistirildigini görmek sanildigindan çok daha büyük bir felakete götürebilir. Ama karsit anlamda bu esigin asilmasi kaçinilmaz da olabilir, er veya geç bu noktaya gelinecektir. Böyle bir durumu, bir bilgisayari sifirlamaya benzetebilirsiniz. Her sey yeniden baslayacaktir, hatta artik geçmis yoktur yani geçmisinizi yitirmis olacaksiniz. Yepyeni ve hatta hiç hoslanmayacaginiz bir geçmisiniz olacaktir. Bireysel olarak ortaya çikabilecek riskler de ayni düzeydedir. Geçmise ve çok daha tehlikelisi ama daha dogru anlamda imkansiza yani gelecege gidip gelmek makul mantik esigini asmaktadir. Ölmüs oldugunuz bir gelecege gitmek, Wells'in Zaman Makinesi'nde varolmayan bir kavramdir ama öyle bir gelecekte olmamaniz, sizin gelecege giden varliginizin da olmayacagi anlamindadir.


Galiba geçmis, gelecek ve su an birer hayalden öte degil...
Bütün bunlar bizleri agir ve zorlu tartismalara götürür. Üstelik bu tartismalarla bir yere varilmayacaktir. Zira denenmesi gereken sey deneyin ta kendisi yani zaman yolculugunu yapabilmektir. Bir baska yakiasima göre ise gelecek zaten yoktur çünkü olusmamistir öyleyse zamanin gerçeklesmis ve gerçeklesmemis iki ayri yönü vardir. Gelecegin varsayimlarla dolu olmasi, su anda yapacaklarimizin sonuçlarini içerir ama bu varsayimlarin sinirsiz olmadigi da unutulmamalidir. Her bireyin gelecekte sinirli varsayimlari vardir, bunlardan birisi gerçeklesecektir veya hiç birisi gerçeklesmeyecektir çünkü birey ölmüs olacaktir. O zaman da bireyin gelecegi bildigimiz anlamda yoktur ya da çok küçücük bir yaklasimla ölü bireyin gelecegi ölümün görülmesi yani tanimlanmasidir. Geçmisle ilgili paradokslar sasirtici olabilirler ama gelecegin paradokslari çok daha sasiritici olabilir. Geçmisteki olaylara müdahale etmeye kalkismak ise, varliginizi ortadan kaldirabilir. Atom bombasinin Hirosima'ya atilmasini engellemek inanilmaz bir alternatif zaman devamliligini ortaya çikarabilir, böyle bir gelecekte II. Dünya Savasi daha sürecek, belki ölenler ölmeyecek, ölmeyecek olanlar ise ölecektir. Bugünün dünyasi olusmayacak, zaman makinesi yapilmayacak ve böyle bir geçmisgelecek olasiliginda geçmise gidilemeyecektir. Oysa ilk yapilan eylem geçmise gidip atom bombasini engellemekti demek ki buna kalkisildiginda tekrar çikis noktasina hiçbir sey olmamis gibi dönülecektir. Sonuçta, zaman yolculugu fikren mümkündür ama pratikte mümkün degildir çünkü geçmise dönen zaman yolcusu bulundugu yere tekrar dönemeyecektir. Bu da her seyin göreceli oldugu bir evrende yasiyoruz anlamindadir.

[UnUtMa_BeNi_99]

paylaşım için tşk.